Hormon tuyến giáp có vai trò điều hòa nhiều hoạt động sinh trưởng và phát triển, chuyển hóa của cơ thể. Khi chức năng tuyến giáp bị rối loạn, con người sẽ phải đối mặt với nguy cơ mắc các bệnh như suy tuyến giáp, cường giáp, bướu lành tuyến giáp trạng.
1. Tuyến giáp là gì?
Tuyến giáp (thyroid gland) nằm ở vị trí 2 bên phía sau thanh quản và trước khí quản, bao gồm các túi tuyến có đường kính từ 150 đến 300 micron do các tế bào túi tuyến tạo thành. Dịch tiết từ các tế bào này được chứa trong các follicle. Hai hormon thyroxin và triiodothyronin của tuyến giáp có ảnh hưởng rất nhiều đến quá trình trao đổi chất của cơ thể.
Chứng thiểu năng tuyến giáp có thể làm giảm nhịp độ của các phản ứng trong quá trình trao đổi chất và ngược lại, khi tuyến giáp hoạt động quá mức thì có thể sẽ làm tăng nhịp độ phản ứng chuyển hóa của cơ thể.
Trong cơ thể người, hormon tuyến giáp có chức năng chính như sau:
- Giúp làm tăng lưu lượng máu qua tim, tăng nhịp tim, tăng hô hấp để cung cấp oxy cho sự chuyện hóa ở các mô cơ quan;
- Làm tăng hoạt động tế bào, tăng cường chuyển hóa glucid và tăng cường chuyển hóa lipid tạo năng lượng cho cơ thể hoạt động, giúp giảm cân hiệu quả;
- Giúp tăng cường hoạt động của bộ não và hệ thần kinh;
- Tác dụng trên sự tăng trưởng và phát triển trong cơ thể;
- Duy trì sự ổn định của lượng canxi trong máu.
2. Các loại hormone tiết ra từ tuyến giáp
Ở cơ thể hoạt động bình thường, tuyến giáp sẽ sản xuất các loại hormon gồm: hormon thyroxin, hormon triiodothyronin chúng có vai trò đặc biệt quan trọng trong sự phát triển của cơ thể và quá trình chuyển hóa năng lượng.
3. Chức năng của hormon thyroxin và triiodothyronin (T4 và T3)
Chức năng của hormon thyroxin và triiodothyronin chính là điều hòa sự phát triển của cơ thể, chúng sẽ kiểm tra các quá trình tổng hợp protein và sự phát triển của hệ thần kinh. Trong cơ thể, có khá nhiều enzym chuyển hóa lipid, protid và glucid phải chịu ảnh hưởng của hormon thyroxin.
Ngoài ra, 2 loại hormon tuyến giáp này còn giúp làm tăng quá trình chuyển hóa của cơ thể như các tổ chức tim, gan, thận và có vai trò đặc biệt quan trọng trong tạo nhiệt và điều hoà thân nhiệt.
Khi chức năng của hormon T3, T4 bị rối loạn thì sẽ gây ra tình trạng phù niêm dịch và chuyển hóa cơ sở sẽ giảm, kèm theo các biểu hiện hạ thân nhiệt, mạch chậm, rụng tóc, giảm nhu động ruột, sức khỏe, trí tuệ bị ảnh hưởng.
4. Sự tổng hợp và bài tiết của hormon tuyến giáp
Tuyến giáp tổng hợp các hormon T3 T4 từ iot và tyroxine. Khi iot có trong thức ăn đi vào cơ thể phải được biến đổi thành Iodur mới có thể hấp thụ vào ruột và s vận chuyển vào chất keo của tuyến giáp dưới dạng vận chuyển chủ động bởi bơm Iod. Bơm Iod hoạt động phụ thuộc vào K+ ATPase, Na+ và bị kích thích bởi TSH.
Khi Iodur vào trong chất keo của tuyến giáp thì sẽ được oxy hóa trở lại thành iot. Iot gắn vào vị trí thứ 3 của phân tử tyroxine và tạo thành Monoiodo tyroxine (MIT). Iot gắn vào vị trí thứ 3 và 5 của phân tư tyroxine sẽ tạo thành Diiodo tyroxine (DIT). Khi 2 phân tử DIT kết hợp với nhau sẽ tạo thành hormon T4 và 1 phân tử MIT kết hợp với 1 phân tử DIT tạo thành hormon T3.
Sau khi được tổng hợp bởi hormon T3 T4 sẽ được phóng thích vào máu và tồn tại dưới 2 dạng:
- Thứ nhất: Dạng gắn với protein huyết tương chủ yếu với TBG (thyroxine binding globuline), 1 phần gắn với TBA và TBPA;
- Thứ hai: Dạng tự do FT3 (Free Triiodothyroxine) FT4 (Free Thyroxine), chỉ chiếm 1 phần nhỏ của T3 và T4 nhưng lại thể hiện chức năng sinh lý rất rõ ràng.
Hormon T3 T4 lưu thông trong máu sẽ phụ thuộc vào các protein vận chuyển, nếu như lượng protein vận chuyển thay đổi thì sẽ kéo theo nồng độ của hormon T3 T4 sẽ thay đổi theo. Mặt khác, dạng hormon T3 T4 tự do sẽ không phụ thuộc vào protein vận chuyển và chỉ có Free T3, Free T4 là phần chịu trách nhiệm về hoạt động sinh học của tuyến giáp. Chính vì thế, tiến hành đo nồng độ Free T3, Free T4 trong chẩn đoán bệnh lý tuyến giáp sẽ cho kết quả tin cậy và chính xác hơn.
Tuyến giáp và các hormon tuyến giáp có vai trò vô cùng quan trọng trong hệ thống chuyển hóa và hoạt động của toàn cơ thể. Chính vì thế, việc kiểm tra hormon tuyến giáp định kỳ là rất cần thiết để biết được sự hoạt động, hình thành và phát triển của hệ thần kinh cũng như sớm phát hiện các vấn đề để có phương án xử trí kịp thời.
Để kiểm tra tình trạng hoạt động của tuyến giáp và phát hiện sớm các bệnh lý tuyến giáp có thể gặp phải, lựa chọn tốt nhất là nên tham gia tầm soát tại bệnh viện.